اقسام گناه

علماى اسلام از قدیم گناهان را بر دو گونه تقسیم نموده‌اند:

1 گناهان کبیره (بزرگ).

2 گناهان صغیره (کوچک).

این تقسیم‌بندى از قرآن و روایات سرچشمه گرفته است؛

در قرآن چنین مى‌خوانیم:

"ان تجتنبوا کبائر ما تنهون عنه نکفر عنکم سیئاتکم و ندخلکم مدخلا کریماً(1)؛ اگر از گناهان کبیره‌اى که از آن نهى شده‌اید، اجتناب کنید، گناهان کوچک شما را مى‌پوشانیم و شما را در جایگاه خوبى وارد مى‌سازیم."

و در جاى دیگر آمده است:

"و وضعَ الکِتاب فَترىَ الُمجرمینَ مُشفِقینَ ممّا فیهِ و یقُولونَ یا ویلتنا ما لِهذا الکِتاب لایُغادِر صغیرة وَلا کَبیرةً الا اَحصاها(2)؛ و کتاب (نامه اعمال) در آنجا گذارده شود، گنهکاران را مى‌بینى که از آنچه در آن است، ترسان و هراسناکند، و مى‌گویند: اى واى بر ما، این چه کتابى است که هیچ عمل کوچک و بزرگى نیست، مگر این که آن را شماره کرده است؟"

و در آیه‌اى دیگر مى‌خوانیم:

"الّذین یَجتَنبون کبائِرَ الاِثم و الفَواحش الاّ اللَمَم انّ ربّک واسعُ المَغفرة...(3)؛ (نیکوکاران) کسانى هستند که از گناهان بزرگ و زشتى‌ها، جز گناهان کوچک پرهیز مى‌کنند، بى گمان آمرزش پروردگارت وسیع است.

و درباره بهشتیان مى‌خوانیم:

"والَّذینَ یَجتَنِبُون کبائِر الاِثمِ والْفَواحِش (4)؛ (مواهب آخرت، جاودانه است براى) آنان که از گناهان بزرگ و کارهاى زشت پرهیز مى‌کنند."

و درباره مغفرت الهى مى‌خوانیم:

"انّ اللهّ لایَغفر اَن یُشرکَ به و یَغفِر ما دونَ ذلک لِمن یشاَّء و من یُشرک بِالله فَقد اِفتَرى اِثما عَظیما(5)؛

خداوند(هرگز) شرک را نمى‌بخشد و پایین‌تر از آن را براى هر کس بخواهد (و شایستگى داشته باشد) مى‌بخشد و آن کس که براى خدا شریکى قایل گردد، گناه بزرگى انجام داده است."

از این آیات به روشنى استفاده مى‌شود که گناهان، دو گونه‌اند: کبیره و صغیره و همچنین استفاده مى‌شود بعضى از گناهان، بدون توبه حقیقى بخشودنى نیست، ولى بعضى از آنها بخشودنى است.

اقسام گناه در روایات

روایات متعددى از ائمّه (علیهم السلام) به ما رسیده که بیانگر تقسیم گناهان به کبیره و صغیره است، و در کتاب اصول کافى یک باب تحت عنوان «باب الکبائر» به این موضوع اختصاص یافته که داراى 24 حدیث است.

در روایت اوّل و دوّم این باب، تصریح شده که گناهان کبیره، گناهانى را گویند که خداوند، دوزخ و آتش جهنم را بر آنها مقرر نموده است.(6)

در بعضى از این روایات (روایت سوم و هشتم)، هفت گناه به عنوان گناه کبیره، و در برخى از روایات (روایت 24) نوزده گناه به عنوان گناهان کبیره، شمرده شده است.(7)

گرچه هر گناه، چون مخالفت فرمان خداى بزرگ است، سنگین و بزرگ مى‌باشد، ولى این موضوع منافات ندارد که بعضى از گناهان نسبت به خود و آثارى که دارد، بزرگتر از برخى دیگر باشد، و به گناهان بزرگ و کوچک تقسیم گردد.

پی‌نوشت‌ها:

1- نساء / 31.

2- کهف / 49.

3- نجم / 32.

4- شورى / 37.

5- نساء / 48.

6- الکبائر التى اوجب الله علیها النار. کافى، ج 2، ص 276.

7- کافى چاپ آخوندى، ج 2، ص 285، وسائل الشیعه، ج 11، ص 276.

منبع:

گناه شناسى، محسن قرائتى، تنظیم و نگارش: محمدى اشتهاردى .